Aita Menni – Hermanas Hospitalarias
Salud mental | Personas mayores | Daño cerebral | Discapacidad intelectual
Larrialdietako Laguntza Psikosozialean Berehala Erantzuteko Taldeko kideei zuzenduta. Alfonso Saez de Ibarra Olasolo psikologo, Psikologia Klinikoko espezialista eta Larrialdien eta Hondamendien Psikologian adituak Arabako Gurutze Gorriko 18 boluntariori eman die ikastaroa.
GUFEk prestakuntza hori eskatu dio gure Ospitaleari, jokabidearen nahasmenduak maiz agertzen diren kasu konplexuak kudeatzeko zailtasunen aurrean. Macarena Aspiunza osasun psikologo orokor eta forentseak eta Leire Zamora osasun psikologo orokorrak eman dute prestakuntza, guztira 30 ordu.
Nola egiten zaio aurre pertsona baten desagerpenari? Ageriko Arrazoirik gabe Desagertutako Pertsonen Eguna zela eta, Onda Vascak larrialdietan, doluaren tratamenduan eta trauma osteko estresaren tratamenduan aditua den gure psikologo klinikoa elkarrizketatu zuen.
XLIX. Humanitateen Astean azaldu ziren. ‘Pazientearen segurtasuna esparru soziosanitarioan’ izeneko hitzaldian, Rosa Añel osasun publikoko eta pazientearen segurtasuneko programetako doktore adituak Aita Menni egiten ari den lana azaldu zuen xehe.
Alfonso Saez de Ibarra Olasolok “Jokabide suizidan eta postbentzioan esku hartzea”-ri buruzko ikastaro bat eman berri die Arabako Gurutze Gorriko Larrialdietako Laguntza Psikosozialean Berehala Erantzuteko (ERIE), Lurreko Bilaketa eta Salbamenduko eta Aterpetzeko Taldeetako kideei. Gure Psikologia Klinikoko espezialistak Espainiako Psikologiako Kontseilu Nagusiaren Larrialdi eta Katastrofeen Psikologiako Aditu ziurtagiria ere badauka, eta ia 30 urte darama bere jarduera profesionala Aita Menni Ospitalearen hainbat dispositibotan garatzen, baita ere Arabako Gurutze Gorrian boluntario lanetan, Osasun eta Sorospen departamentuan.
Suizidioa osasun publikoko lehentasunezko arazo gisa
Jokabide suizidaren arazoa oraindik ezezaguna da, nahiz eta progresiboki eta kontu handiz gero eta gehiago hitz egiten den horri buruz, Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) gidalerroei jarraituz. Erakunde horren kalkuluen arabera, gaur egun munduan urtero 700.000 lagun inguruk egiten dute beren buruaz beste.
Osasun publikoko arazo horrek suizidioagatik hildako pertsonei eragiteaz gain, haien ingurunearen zati bati ere eragiten die. Estimazioen arabera, daitekeena da hurbileko edo gertuko pertsonen %40k dolu konplikatua garatzea, eta, hori bideratzeko, laguntza psikologikoa edo psikiatrikoa beharko litzateke. Aldi berean, suizidio bat gertutik artatzea, ikustea edo bizitzea esperientzia traumatikoa izan daiteke berez. INEren datuen arabera, Espainian 2020an 3.941 pertsonak egin zuten beren buruaz beste, 179k Euskadin.
“Kutsatze efektua”
Zifra kezkagarri horiek gorabehera, ustezko kutsatze “efektu baten” ondorioz (Werther efektua ere deitua), urteetan ez da arazoa bere dimentsio osoan ezagutu, izan ere, suizidioaz hitz egiteak pertsona gehiago hori egitera eraman dezakeelako beldurrak eta gaixotasun mentalaren eta jokabide suizidaren estigmatizazioak “epidemia isildu” bihurtu dute suizidioa.
Gaur egun, suizidioa isilarazteko joera hori zalantzan jartzen ari da, eta, pixkanaka, gobernuak, OMEren jarraibideei jarraituz, osasun publikoko arazo horri aurrea hartzen saiatzeko baliabideak bideratzen hasi dira. Horren adibide da, Espainiako Gobernuak eskatuta eta Gurutze Gorriak kudeatuta, duela gutxi 024 telefonoa abian jarri izana.
Suizidioaren prebentzioa
Ideazio suizida oso sintoma nabarmena da Osasun Mentalaren esparruan lan egiten duten zerbitzu sanitarioetan, eta modu espezifikoan jorratzen da hainbat eremutan (psikiatria, psikoterapia, psikosoziala).
Hala ere, modu osagarrian, badira landu daitezkeen egoera arruntagoak ere. Lehen mailako arretako kontsultetan eta osasun arloko profesionaletan goiz detektatzea, gure ingurune hurbilean arriskuan egon daitezkeen pertsonak identifikatzea, krisietan larrialdietako zerbitzuek esku hartzea edo bizirik dirautenen ondorengo esku hartze prebentiboa postbentzioaren bidez -krisi suizidaren eragina moteltzea helburu duen esku hartze prebentiboko estrategia- tresna baliotsuak dira jokabide suizidari aurre egiteko.
Suizidioa aurreikusi daitekeelako, batez ere osasun publikoko estrategien bidez, eta, horretarako, instituzio eta erakundeen baliabideak erabili behar dira. Prebentzio estrategien barruan, Suizidioa Prebenitzeko Nazioarteko Elkarteak (IASP) antolatuta eta OMEk babestuta, irailaren 10ean suizidioa prebenitzeko munduko eguna garatuko da. Aurreko urteetan, 70 herrialde ingurutan egindako 300 jarduerak baino gehiagok ekintza suizidak prebenitu daitezkeela erakutsi dute.
Krisian eta postbentzioan esku hartzeko tresnak edukitzea
Alfonso Saez de Ibarra Olasolok eman zuen “Jokabide suizidan eta postbentzioan esku hartzea”-ri buruzko 8 orduko ikastaroa,bi jardunalditan (apirilaren 23an eta maiatzaren 21ean), Aita Menni Ospitalearen eta Euskadiko Gurutze Gorriaren arteko lankidetza hitzarmenaren babesean. Arabako Gurutze Gorriko Larrialdietako Laguntza Psikosozialeko, Lurreko Bilaketa eta Salbamenduko eta Aterpetzeko Taldeetako 18 boluntariok parte hartu zuten prestakuntzan.
Gurutze Gorriko boluntarioentzako ikastaroaren helburua jokabide suizidaren fenomenoari eta prebentzioari buruzko ezagutzak eskuratzea zen. Ikastaroan, datu epidemiologikoak, arrazoiei buruzko esplikazio hipotesiak eta prebentzio estrategiak landu ziren. Baina, batez ere, gure irakasleak arreta berezia jarri zuen larrialdi zerbitzuetarako egoera kritikoetan esku hartzeko tresnak edukitzearen eta ingurune hurbileko pertsonei ondoren eman beharreko arretan, postbentzio tekniketan oinarrituta.
Saio horretan, Angel Martin komiko eta aurkezleak bere ‘Por si las voces vuelven’ liburua aurkeztu du. Gure Lege Psikiatriako Unitateko zuzendariak unitatearen beraren izateko arrazoia azaldu du, eta agerraldi psikotikoen tratamenduaz hitz egin du.
Aita Menniko zazpi kide 2020a haien lanpostuetan nola bizi duten kontatzen digute. Erakundeak Euskal Autonomia Erkidegoan dituen kolaboratzaileen taldea osatzen duten mila pertsonetatik oso lagin txikia dira, baina ziur asko haien testigantzak beste lankide askok bizi izandakoa islatzen du.
Gaixotasunaren eramaileak izateko beldurrak osasun profesional askori erasaten die. Psikologo kliniko eta larrialdietako aditu Alfonso Saez de Ibarrak adore hitzak helarazi nahi dizkie Aita Menni Ospitaleko lankideei, eta babesten eta zaintzen jarraitzeko animatu nahi ditu.
“Desgaitasuna” edo “birgaikuntza” bezalako kontzeptuak berrikusten ari dira New Yorkeko Konbentzioaren ondoren. Blanca Morera psikiatrak azpimarratu zuenez, oraindik amaitu ez den lege egokitzapenaren ondoren, gaitasuna baloratzeko garaian ez lirateke soilik alderdi funtzionalak aztertu behar, baizik eta baita kontestualak eta babesaren ingurukoak ere.