Kalte zerebrala

Suminkortasuna iktusa izandako pertsonengan

Naiara Mimentza
Naiara Mimentza

 

Iktusek arazo psikikoak eragiten dituzte, eta horiek eragin negatiboa dute erasandako pertsonaren eta senideen bizitza kalitateaniktusa izan duten lagunen erdiek baino gehiagok suminkortasuna agertu dezakete, eta alterazio hori, gainera, portaera erasokorrak eragiten ditu. Suminkortasuna eta gainerako alterazio psikopatologikoak sakontzen jarraitu behar dugu gure praktika klinikoa hobetzeko.
Suminkortasuna iktusa izandako pertsonengan

Iktusa da garuneko odol isuria bat-batean etetea.Duen izaeraren, larritasunaren edo garuneko kokapenaren arabera, iktusek nahasmendu ugari eragin ditzakete, defizit motor eta sentsorialetatik hizkuntz arazo edo sintomatologia psikikoraino.Gure praktika klinikoan alterazio fisikoen eta komunikatzeko arazoen errehabilitazioa oso ezarrita dagoen arren, alterazio psikopatologikoen balorazioa eta ondorengo esku hartzea oro har, eta zehazki suminkortasunari dagokionez, oso urria da oraindik ere. 

Suminkortasunak pazientearengan zein senideengan duen eragina garrantzitsua da.Badakigu saminkortasuna duten pazienteek onura gutxiago ateratzen diotena errehabilitazioari, gatazkak sortu ohi dituzte, eta senideengan gainkarga handia eragiten dute.

Erronka handia dugu aurrean.Suminkortasuna Hartutako Kalte Zerebrala (HKZ) edo portaeraren alterazioak dituzten pazienteak deskribatzeko askotan erabiltzen dugun termino bat da, baina, gaur egun, ez dago kontsentsurik bere definizioari buruz.Kontsentsu falta hori agerian geratzen da baita ere ebaluazio eskaletan, izan ere, batzuek jokabidea baino ez dute baloratzen, eta beste batzuek, berriz, alderdi afektiboa bakarrik.Horri gehitu behar zaio HKZ izandako lagunen suminkortasuna esploratzeko hainbat eskala erabiltzen direla, hala nola Inbentario Neuropsikiatrikoa (NPI), Neurobehavioral Rating Scale, Iowako Elkarrizketa berrikusia edo Frontal Systems Behavior Scale, zeinetan item bakar baten emaitzaren bidez erabakitzen den pazienteak suminkortasuna duen ala ez.

Uste dugu suminkortasuna jokabidearen erantzun puntual edo emozio batetik harantzago doan nahasmendua dela.Bat gatoz Craig eta bere taldeak 2008an eman zuten definizioarekin. Beraientzat, suminkortasunaren definizioa hau da: emozio jakin batzuk (haserrea), kognizio jakin batzuk (egoera baten gaineko balorazio gatazkatsua) eta portaerazko erantzun jakin batzuk (erasokortasuna) sentitzera bultzatzen duen aldartea, eta, definizio horretan oinarrituta, suminkortasuna baloratzeko eskala bat garatu zuten, “Irritability Questionnaire”;  gaur egun, eskala hori iktusa duten Espainiako biztanleetara egokitzeko prozesuan gaude.

enfadado

Horrez gain, esan daiteke ez dagoela literatura askorik iktusaren suminkortasunari dagokionez..Aitzitik, argitaratu diren azterketa gutxietako batek dioenez, iktusa izandako eta NPI bidez baloratutako 124 lagunetik %33k suminkortasuna agertu zuten.Azterketa horretan, suminkortasuna hizkuntzarekin eta adinarekin lotzen da.Hau da, afasia zutenek eta gazteenek puntu gehiago atera zituzten suminkortasunari dagokionez (Angelelli, et al., 2004).

Azterketa propioa

Gaur egun, gure taldeak azterketa enpiriko longitudinal bat egiten ari da, iktusa izan ondorengo lehen urtean.Balorazioak iktusa izan eta hiru, sei eta hamabi hilabete geroago egin dira, 90 laguneko lagin batekin, bi taldetan banatuta.Azterketa taldea (AT) balorazioa egin baino hiru hilabete lehenago iktusa sufritu zuten 45 pertsonarekin osatu zen, eta kontrol taldea (KT) 45 pertsona sanorekin.Kontroleko subjektuak iktuseko subjektuekin parekatu ziren, generoaren eta adinaren arabera.

Baloratzeko eskala hauek eman dira:Irritability Questionnaire (IQ), NPI, ageriko suminkortasunaren eskala (OAS), antsietate orokorraren eskala (GAD-7), osasunaren eskala (PHQ-9), apatiaren eskala (AES), independentzia funtzionalaren eskala (FIM/FAM) eta Barthelen indizea.

Ikerketa lanaren helburua da iktusa izan geroko lehen urtean nahasmendu psikopatologikoen prebalentzia deskribatzea, iktusa izandako lagunen suminkortasunaren azterketan sakontzea, eta beste nahasmendu psikopatologiko batzuekin egon daitezkeen harremanak aztertzea.

Bibliografía

Angelelli, P., Paolucci, S., Bivona, U., Piccardi, L., Ciurli, P., Cantagallo,…Pizzamiglio, L. (2004). Development of neuropsychiatric symptoms in poststroke patients: a cross-sectional study. Acta Psychiatr Scand, 110, 55-63.

Craig, K.J., Hietanen, H., Markova, I.S., & Berrios, G. (2008). The Irritability Questionnaire: A new scale for the measurement of irritability. Psychiatry Research, 159, 367–375.

Artikuluak

Kalte zerebralaren errehabilitazioari buruzko neuropsikologia klinikoa

Ainhoa Espinosa de Luzarraga

Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen neuropsikologoa IFAS Bekoetxeko Kalte Zerebralaren Eguneko Zentroan. Neuropsikologia eta sexualitateko hezitzailea.

Nahasmendu kognitibo-konduktualen maneiua, etikan eta duintasunean oinarrituta

Ainhoa Espinosa de Luzarraga

Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen neuropsikologoa IFAS Bekoetxeko Kalte Zerebralaren Eguneko Zentroan. Neuropsikologia eta sexualitateko hezitzailea.

Patologia psikiatrikoa larriagotzea trafiko istripu baten ondoren

José Ignacio Quemada Ubis

Psikiatra. Ahizpa Ospitalarien Kalte Zerebraleko Menni Sareko zuzendaria.

Suizidioa prebenitzeko lan egiten dugu

Beatriz Nogueras Ormazabal

Psikiatra. Arduradun klinikoa. Egonaldi Ertaineko Unitatea. Aita MenAita Menni Opitalea.

Atlas 2030 exoeskeletoaren erabilera haurren garun paralisia duten haurrengan

Irma García

Fisioterapeuta pediatrikoa. Aita Menniko Haurren Errehabilitazioko Unitateko koordinatzailea. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Nerea Meabe

Fisioterapeuta. Aita Menni Ospitalea.

Kalte zerebralaren errehabilitazio zerbitzu batean senideei informazioa ematea

José Ignacio Quemada Ubis

Psikiatra. Ahizpa Ospitalarien Kalte Zerebraleko Menni Sareko zuzendaria.

Sedestazio indibidualizatua

Jorge Olmo

Fisioterapeuta. Kalte Zerebralaren Zerbitzua. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Sekuela psikikoak 35/2015 Legearen baremoan

José Ignacio Quemada Ubis

Psikiatra. Ahizpa Ospitalarien Kalte Zerebraleko Menni Sareko zuzendaria.

Terapia fisikoa uretan: noiz eta zergatik

Julen Ripa Latre

Fisioterapeuta. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

PEGa duten haurrek elikagaiei dieten abertsioaren tratamendu prebentiboa

Oihana Ramos Núñez

Logopeda. Haurren Errehabilitazio Unitatea. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Desgaitasuna duten pertsonei laguntzeko lege berriari buruz

Minerva de Cos Moreno

Gizarte langilea. Jokabide asalduarekin Desgaitasun Intelektuala eta Autismoaren Espektroko Nahasmenduen Unitatea.

“Traumatismotik ez daukat hilekoa, zergatik?”

Ainhoa Espinosa de Luzarraga

Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen neuropsikologoa IFAS Bekoetxeko Kalte Zerebralaren Eguneko Zentroan. Neuropsikologia eta sexualitateko hezitzailea.

HKZ baten ondoren gizonezkoen gorputzean sexu disfuntzio bat izatearen arrazoi anitzak

Ainhoa Espinosa de Luzarraga

Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen neuropsikologoa IFAS Bekoetxeko Kalte Zerebralaren Eguneko Zentroan. Neuropsikologia eta sexualitateko hezitzailea.

HGK duen pertsonaren zaintzaileen gehiegizko zama prebenitzea edo murriztea

Noemí Álvarez

Neuropsikologia Arloko arduraduna. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

EDUCA proiektua zaintzailaren gehiegizko lanari erantzuteko

Ana Isabel Domínguez Panchón

Psikologiako doktorea. Psikologo klinikoa. Aita Menni Ospitalea.

Telerrehabilitazioa logopedian

Clara Jiménez González

Logopeda. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Bikote-terapia. Zer gertatzen da sexuarekin garuneko erasana dagoenean?

Ainhoa Espinosa de Luzarraga

Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen neuropsikologoa IFAS Bekoetxeko Kalte Zerebralaren Eguneko Zentroan. Neuropsikologia eta sexualitateko hezitzailea.

Aita Menniren jarduera asistentzialean esku-hartze psikologikoek duten eginkizuna

José Antonio Ezquerra Iribarren

Psikologoa. Aita Menni Ahizpa Ospitalarioen Adineko Pertsonen arloako arduraduna.

Jolasa tresna terapeutiko gisa

Fátima Sahara Sanz

Terapeuta okupazionala. Haurren Errehabilitaziorako Unitatea. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Kalte zerebrala duten pazienteen orekaren entrenamendua perturbazioetan oinarrituta

Dr. Juan Ignacio Marín Ojea

Medikuntza Fisiko eta Errehabilitazioko espezialista. Arrasateko Aita Menni Ospitaleko Kalte Zerebralaren Unitatea. Haurren Errehabilitazio Zerbitzuko koordinatzailea.

Zer da lehen mailako afasia progresiboa?

Ángela Fernández de Corres

Logopeda. Aita Menni Neurorrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Transferentzia garabien erabileren auditoretza, Etxekek Laguntza Produktuen Foru Zerbitzuaren barruan

Sonia Espín

Terapeuta okupazionala. Etxetek.

José Ignacio Quemada Ubis

Psikiatra. Ahizpa Ospitalarien Kalte Zerebraleko Menni Sareko zuzendaria.

Txomin Ruiz de Gauna

Controller. Etxetek.

Taldeko jarduera fisikoaren garrantzia kalte zerebrala duten pertsonen errehabilitazioan

Iban Arrien Celaya

Fisioterapia Zerbitzuko burua. Kalte Zerebralaren Zerbitzua. Aita Menni Ospitalea.

Asaldura emozionalak eta portaerazkoak iktusaren ondoren

José Ignacio Quemada Ubis

Psikiatra. Ahizpa Ospitalarien Kalte Zerebraleko Menni Sareko zuzendaria.

Naiara Mimentza

Neuropsikologoa. Kalte Zerebraleko Zerbitzua. Aita Menni Ospitalea.

Pertsonarengan Oinarritutako Arreta Ereduaren ezarpena

María José Nova Sánchez

Psikologo klinikoa. Adineko Pertsonen Arloa. Aita Menni Ahizpa Ospitalarioak.

Apatiaren tratamendua Hartutako Kalte Zerebraleko Unitatean

Ignacio Sánchez Cubillo

Neuropsikologiako psikologo espezialista. Kalte Zerebralaren Zerbitzua. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Noemí Álvarez

Neuropsikologia Arloko arduraduna. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Terapia okupazionala etxean

Amaia Goiriena Boyra

Terapeuta okupazionala. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Zutik egotearen eta ibiltzearen garrantzia

Irma García

Fisioterapeuta pediatrikoa. Aita Menniko Haurren Errehabilitazioko Unitateko koordinatzailea. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

Balorazio neuropsikologikoa Garuneko Kalteko Zerbitzu batean

Noemí Álvarez

Neuropsikologia Arloko arduraduna. Aita Menni Neuroerrehabilitazio Zentroa (Bilbo).

José Ignacio Quemada Ubis

Psikiatra. Ahizpa Ospitalarien Kalte Zerebraleko Menni Sareko zuzendaria.